Lojistik Nedir?

Lojistik; mal ve hizmetlerin tüketim noktalarına akışının etkin ve verimli bir şekilde gerçekleştirilmesidir.

Tedarik Zinciri Yönetimi Profesyonelleri Konseyi (Council of Supply Chain Management Professionals – CSCMP) ve Lojistik Yönetimi Konseyi’nin Council of Logistics Management – CLM) lojistik tanımı, Müşteri gereksinimlerini karşılamak amacıyla malların ve hizmetlerin üretim noktalarından tüketim noktalarına, akışı ve depolanmasını planlayan, yürüten ve kontrol eden tedarik zincirinin bir aşamasıdır.

Lojistik Prensipleri: Lojistik hizmetlerin değer yaratması, uygun ürünün, uygun miktarda, uygun zamanda, uygun fiyatla ve doğru yerde bulundurulması ile mümkündür.

1. Standartlık : Lojistik sistemlerde kullanılan teknik donanım ile malzeme, hizmet ve iş yapma usullerinde ulusal ve uluslararası standartlık (yeknesaklık) sağlanmalıdır. Örneğin; uluslararası demiryolları bağlantıları, konteynerler, lojistik faaliyetlerde kullanılan ekipmanlar vb.

2. Ekonomiklik : Lojistik ekonomiklik, en az masraf ile maliyet etkin bir şekilde lojistik faaliyetlerin yürütülmesidir.

3. Yeterlilik : Yeterli lojistik desteğin sağlanması, lojistik operasyonlar için hayati öneme sahiptir.

4. Elastikiyet : Lojistik faaliyetlerde değişen durumlara, görevlere, konseptlere ve kavramlara uyum sağlayabilecek bir yapılanma içinde olunmalıdır.

5. Yalınlık : Karmaşık lojistik süreçler yerine planlama ve uygulamada yalınlık (sadelik) esas alınmalıdır.

6. İzlenebilirlik : Lojistik faaliyetlerin bilgi iletişim sistemlerinin kullanımıyla takip edilmesidir.

7. Uyum ve Koordinasyon : Lojistiği planlayanlar, uygulayanlar ve müşteriler arasında sürekli uyum ve koordinasyon ile lojistik etkinlik sağlanacaktır.

8. Planlama ve Önceliklendirme : Lojistik  faaliyetlerin sürdürülebilir  başarısı, süreçlerin önceden planlanması ve bunlar arasındaki öncelik sıralaması ile yakından ilgilidir.

Lojistik Faaliyetler:

• Taşımacılık : Ürünlerin/yüklerin belirli bir noktadan alınıp belirli bir teslim noktasına taşınmasıdır. Ulaştırma, ulaşım ve taşımacılık terimleri benzer anlamlara sahip olmasına rağmen ulaştırma daha ziyade alt yapı yatırımlarına ulaşım ise yük ve yolcu talebine yönelik terimlerdir.

Taşımacılık, aynı zamanda insanların taşınması için de kullanılmasına karşılık genelde yük ve eşya kapsamında incelenmektedir. Yük taşımacılığı, lojistiğin temel ve en çok maliyet oluşturan kısmıdır.

• Filo Yönetimi : Filodaki araçların taşıma taşıma operasyonlarda kullanılması için planlama, uygulama ve kontrol edilmesi süreçlerinin optimizasyonudur.
• Depolama : Belirli noktalardan gelen ürünlerin/yüklerin  teslim alınıp, belirli bir süre korunup, belirli noktalara gönderilmesi için hazırlanmasıdır. Depo, ürünlerin zamana bağlı taleplere uygun bir şekilde boşaltma ve yükleme işlemlerinin arasındaki zamanda bekletildikleri yerdir.

• Dağıtım : Ürünlerin/yüklerin belirli bir noktadan alınıp belirli bir nihai tüketim noktalarına taşınmasıdır.

• Elleçleme :  Ürünlerin/yüklerin amaca uygun olarak boşaltma ve yükleme işlemleridir.

• Paketleme : Ürünlerin/yüklerin nihai tüketim noktalarına dağıtımından önce ürünlerin korunması için gerçekleştirilen işlemdir.

• Gümrükleme : Ürünlerin/yüklerin taşınması sürecinde yurtdışına çıkış için gerçekleştirilen işlemlerdir.
• Sipariş Yönetimi : Ürün taleplerini kaydetme, takip etme ve karşılama sürecidir.

• Stok Yönetimi : Stok seviyesinin izlenmesi, düzenlenmesi ve yönetilmesi sürecidir.

• Sigorta : Taşıma esnasında, meydana gelebilecek kayıp ve hasarları teminat altına alınmasıdır.
• Lojistik Ağ Tasarımı : Etkin ve verimli bir lojistik için çalışma kapsamı içindeki ilgili şirketler ve tesislerin, üretim, depolama ve taşımacılık ile ilgili sistemlerin bir ağ yapısı içinde entegrasyonunun gerçekleştirilmesidir.

• Üçüncü Parti Lojistik (3PL) Faaliyetlerinin Yönetimi : Bir şirketin lojistik süreçlerini dış kaynak olarak profesyonel bir lojistik hizmet sağlayıcısına devretmesi anlamına gelir. 3PL şirketleri, taşımacılık, depolama, envanter yönetimi, sipariş karşılama, gümrükleme ve tersine lojistik gibi hizmetler sunar.

Lojistiğin Gelişimi:

• 1950’li yıllarda, lojistik genel olarak dışa yönelik taşıma faaliyetleri olarak algılanmaktaydı.
• 1960’lı yıllarda lojistik bir disiplin olarak incelenmeye başlandı. Lojistik faaliyetler 60’lı yıllarda bir bütün olarak incelenmeye başlanmıştır. Ayrıca TZY’nin temelleri de bu dönemde atılmıştır.
• 1970’li yıllarda bilgisayar destekli ERP ve MRP gibi dijital üretim uygulamalarıyla üretim gerçekleştirilmeye başlanmıştır.

• 1980’li yıllarda lojistik faaliyetlerin başlı başına bir yönetim fonksiyonu olduğu vurgulanmıştır. Ayrıca Just in Time (JIT)  olarak bilinen üretim süreçlerinin minimum stok ile gerçekleştirilmesi hedeflenmiştir.
• 1985’te Porter’in Değer Zinciri Modeliyle lojistik faaliyetlerin işletmelerde değer yaratan bir fonksiyon olduğu anlaşılmıştır.
• 1990 ve 2000’li yıllarda lojistik faaliyetler TZY içerisinde bütünsel yaklaşımla incelenmiştir.

Tedarik zinciri, üretim öncesi tedarik sürecinden başlayarak nihai ürünün son kullanıcıya teslimatına kadar gerçekleştirilen lojistik faaliyetlerin bir bütünüdür.

Lojistik ve Tedarik Zinciri Yönetimi (TZY); daha yüksek karmaşıklığa sahip lojistik faaliyetler olarak tanımlanabilir.

CSCMP’nin TZY tanımı: Tedarik zinciri ve bu zincir içinde yer alan tüm işletmelerin, uzun dönemli performansını artırmak amacıyla söz konusu şirketlere ait işletme fonksiyonları ve bu fonksiyonlara ait faaliyet planlarının, zincirdeki tüm şirketleri kapsayacak şekilde stratejik ve sistematik koordinasyonudur.

Tedarik Zincirinin Üyeleri

• Üreticiler
• Dağıtıcılar
• Perakendeciler
• Müşteriler
• Hizmet Sağlayıcıları (Taşıma, Depolama, Finansal vb. servis sağlayıcılar)

Kaynaklar:

Erturgut, R. (2016). Lojistik ve tedarik zinciri yönetimi. Nobel Akademik Yayıncılık.

Long, D. (2012). Uluslararası lojistik küresel tedarik zinciri yönetimi. Tanyaş M. ve Düzgün M. çev.) Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim, Ankara, Türkiye.

https://www.freepik.com Erişim Tarihi: 20.02.2025